Terry Gilliam

Terry Gilliam

Terence Vance Gilliam (ya da arkadaşları arasındaki ismiyle Captain Chaos), Amerikalı sinema yönetmenidir. Kendi deyimi ile Huckleberry Finn/Tom Sawyer tarzı bir çocukluk geçiren Terry Gilliam, ailesinin Los Angeles’a taşınmasıyla, Hollywood’u tanıdı. Film endüstrisinin nasıl işlediğini öğrendi ve gelecekte sahip olacağı Hollywood karşıtı düşüncelerinin temelini atmış oldu. Bir yandan da resim ve karikatür yeteneğini geliştirdi. Occidental College’da Fizik eğitimine başladı ve daha sonra fizik eğitimini bırakıp siyaset eğitimine başladı.

Okulunun son yılında, okul hayatı boyunca çıkarmış olduğu okul dergisinin bir kopyasını, o sıralar Help! dergisini çıkartmakta olan ve ileride Brazil filmindeki bir karakterin esin noktası olan usta mizahçı Harvey Kurtzman’a gönderdi. Kurtzman, Terry Gilliam’ın yapıtlarından çok etkilendi ve Help! için çalışmasını önerdi. Sonraki üç senesini, düşükbir ücretle Help! magazinde yazarak ve çizerek geçirdi. Bu arada Monty Python ekibine doğru ilk adım gerçekleşti ve John Cleese ile tanıştı.

Askerliğini yaptıktan sonra

Help! magazine dönmedi ve Amerika Birleşik Devletleri’ni terketme kararını aldı. Otostop ve motosiklet ile yaptığı altı aylık Avrupa gezisini Paris’te sonlandırdı. Bir süre animatörlük ile uğraştı ve sonra tekrar New York’a döndü. Burada bir reklam ajansında çalışmaya başladı. Bu sırada polis ekiplerinin bir grup iyi niyetli protestocunun arasına dalıp, kendisi dahil pek çok kişiyi hırpaladığı bir olayın içine düştüğü ve “Cehennemi tattığım ilk an oldu dediği talihsiz bir olay sonucu ABD’yi tamamen terk etme kararını aldı. Muhtemelen bu olay Terry Gilliam sinemasında önemli bir yer tuttu.

Daha sonra eşi ile birlikte İngiltere’ye giden Terry Gilliam, Londra’ya yerleşti ve John Cleese ile temasa geçerek televizyon işine başladı. Terry Jones, Eric Idle ve Michael Palin’in de rol aldığı Do Not Adjust Your Set (Televizyonunuzun Ayarlarıyla Oynamayın) adlı komedi şovuna katıldı. Böylece Monty Python ekibi kuruldu. Monty Python’s Flying Circus adlı sıra dışı komedi dizisinin sanat yönetmenliğini üstlendi. Aynı zamanda skeçlerin yazımında katkısı oldu ve skeçlerin bir çoğunda oynama fırsatı oldu ( Monty Python filmlerinde genellikle bütün roller – bayan rolleri de dahil – ekip tarafından üstlenildi).

And Now Something Completely Different (Ve Şimdi Tamamen Farklı Bir Şey) ve Terry Jones ile birlikte yönettiği Monty Python and the Holy Grail (Monty Python ve Kutsal Kadeh) filmleriyle sinema dünyasına adımını atmış oldu. Monty Python ekibinin birlikte yazdığı ve oynadığı (Kişi başına ortalama 4 rol düşmektedir. Rekor 10 ayrı rol ile Michael Palin’e aittir.) bu filmler ve daha sonraki eserleri, kimilerince komedi sinemasının en başarılı örnekleri olarak, kimilerince de dünyanın en saçma filmleri olarak görülse de birinci görüşü savunanlar, belirgin bir şekilde fazla oldu.

“ Jabberwocky, Monty Python ekibinden bağımsız olarak çektiği ilk film “

1970’li yıllardaki son çalışması olan Jabberwocky, Monty Python ekibinden bağımsız olarak çektiği ilk film oldu. Fantastik bir ortaçağ komedisi olan bu filmde baş rolü Monty Python ekibinden Michael Palin üstlendi. 1980lere gelindiğinde, teknik ve mizahi yönden tecrübelerini artıran Terry Gilliam, Time Bandits ile ilk büyük prodüksiyonlarından birini gerçekleştirmiş oldu. Monty Python ekibi ile gerçekleştirdiği The Crimson Permanent Assurance (Kızıl Sigorta) filminden sonra, Time Bandits filminin başarısından da cesaret alarak kimilerince en görkemli, en keskin ve en başarılı filmi olan ve kısa sürede Kült Film statüsüne giren Brazil filmini çekti. D

evlet yönetiminin tam bir kabusa dönüştüğü, bürokrasinin ve kâğıt işlerinin tüm insanlığı tehdit ettiği, Kafka ve Orwell esintilerini taşıyan bu filmi o dönem için oldukça yüksek bir bütçeye mal ederek sinema dünyasının en başarılı filmini çekmekle kalmadı, yapım şirketleri ile de arasının bozulmasına sebep oldu. Bu filme o kadar çok önem veriyordu ki, filmin her an berbat olması korkusuyla, stresin birleşmesi sonucu, çekimlerin sonuna doğru yürüme kabiliyetini geçici olarak kaybetti.

Brazil’i takiben bir Avusturya efsanesi haline gelen Baron von Munchausen’ın akıl almaz maceralarından birini anlatan The Adventures of Baron Munchausen (Baron Munchausen’in Serüvenleri) filmini çekti. Yüksek bir bütçe ile çekilen bu film, pek çok Terry Gilliam filminde olduğu gibi yapımcıların engellerine rağmen çekilip vizyona girdi ancak beklenen gişe hasılatını yakalayamadı. Hikaye açısından olduğu kadar teknik ve oyunculuk açısından da bir Terry Gilliam klasiği sayılan bu filmin değeri çok sonra anlaşıldı.

Bundan sonra birkaç proje ile ilgilenen Terry Gilliam, hiçbirini gerçekleştirmeden The Fisher King (Balıkçı Kral) filmini hayata geçirdi.

Robin Williams ve Jeff Bridges’in en başarılı performanslarından olarak kabul edilen film, aynı zamanda Terry Gilliam’ın da en başarılı yapımlarından oldu. Bunu bir başka başyapıt olan Twelve Monkeys (12 Maymun) izledi. La Jetee adlı bir kısa filmden esinlenilerek yapılan bu filmde Terry Gilliam yine yıldızlarla çalıştı ve yapımcıları delirtmek için elinden geleni yaptı.

Bir bilim-kurgu klasiği olarak anılan bu filmde Terry Gilliam sinemasının belirgin özellikleri sonuna kadar korundu. Bu filmi biri gazeteci diğeri avukat olan iki uyuşturucu bağımlısının sıra dışı bir Amerika yolculuğunu anlatan sıra dışı bir kara komedi olan Fear and Loathing in Las Vegas (Las Vegas’ta Korku ve Dehşet) takip etti. Diğer filmleri arasında biraz sessiz kalmasına rağmen paranoyak bir Amerikan toplumunu anlatan bu filmde Terry Gilliam’ın sivri anlatımı yine en önde yerini almıştır.

2001 yılında yıllardan beri hayalini kurduğu The Man Who Killed Don Quixote (Don Kişot’u Öldüren Adam) filminin çekimlerine başladı. Londra ve İspanya’da çekimleri yapılan bu filmin özellikle İspanya ayağında meydana gelen talihsizliklere uzun süre direnen Terry Gilliam, sonunda filmi askıya almaya karar vermiştir.

Filmi çekmeyi başaramasalar da filmin yapım (yapılamama) öyküsünü anlatan Lost in the La Mancha (Mancha’da Kaybolanlar) belgeseli en az film kadar ilgi gördü. The Brothers Grimm (Grimm Kardeşler) filmini Prag’da tamamlayan Terry Gilliam, sırasıyla Tideland (Gel Git Ülkesi), The Imaginarium of Doctor Parnassus filmlerini çekmiştir. Ayrıca 2010 yılında The Man Who Killed Don Quixote (Don Kişot’u Öldüren Adam) filminin çekimlerine tekrar başlayacağı duyurulmuştur.

Filmlerinde sürekli olarak devlet yönetimlerini, bürokrasiyi ve sürekli izlenen tek tip insan yaratma yolundaki dünyayı eleştirmekten çekinmeyen Terry Gilliam, sinemanın anarşist yönetmenlerinden biri olarak gösterilir. Kimileri de Hollywood’un en büyük kehanetlerinde bulunduğunu söylemekte ancak Terry Gilliam Ben bir Hollywood yönetmeni değilim diyerek bu görüşleri reddetmektedir. Şövalyelerin, filmlerinde önemli yerleri vardır. Sistem tarafından unutulmuş ancak sistemi koruma sözüne bağlı kalan savaşçıları kullanır.

Rüyaların ve hayal dünyasının da Terry Gilliam sinemasının temel özellikleridir diyebiliriz. İnsanın yarattığı teknolojinin insanlığın en büyük korkusu olduğunu ve insanlığın sonunun bundan dolayı olacağını savunduğunu pek çok filminde görebiliriz. Bütün bunlardan bahsederken çocuksu bir hikâye tarzını elden bırakmamaktadır.

Monty Python ekibi ile birlikte geçirdiği yıllardan kalma karanlık bir mizah anlayışı ise Terry Gilliam filmlerinin her karesinde kendisini göstermekte bütün bu özellikleri ile birleşip Terry Gilliam’ı sinema tarihinin en sıra dışı, en başarılı ve en eleştirel yönetmenlerinden biri yapmaktadır.

Filmografi:

• The Man Who Killed Don Quixote (2018)
• Zero Theorem (2010)
• The Imaginarium of Doctor Parnassus (2009),
• Tideland (2005)
• The Brothers Grimm (2005)
• Fear and Loathing in Las Vegas (1998)
• Monty Python & the Quest for the Holy Grail (1996)
• Twelve Monkeys (1995)
• The Fisher King (1991)
• The Adventures of Baron Munchausen (1988)
• Brazil (1985)
• The Crimson Permanent Assurance (1983)
• Monty Python’s The Meaning of Life (1983)
• Time Bandits (1981)
• Jabberwocky (1977)
• Monty Python and the Holy Grail (1975)
• The Miracle of Flight (1974)
• Storytime (1968)

Kaynak: Vikipedi, IMDb