Pera Film, Yarına Notlar sergisinden ilhamla hazırladığı Kayıp Sayfalar Anıtı başlıklı seçkiyi çevrimiçi olarak izleyiciye sunuyor. Kolektif hafızadan yola çıkarak çözümden düğüme, belgeleme pratiğinden yaratıcılığa uzanan 9 deneysel kısa filmin yer aldığı program, 7 Mart’a kadar Pera Müzesi web sitesinden ücretsiz izlenebilir.
Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi Film ve Video Programları, Yarına Notlar sergisi kapsamında deneysel filmlerden oluşan Kayıp Sayfalar Anıtı seçkisini çevrimiçi ortamda izleyicilerle buluşturuyor. Independent Curators International (ICI) [Uluslararası Bağımsız Küratörler] oluşumunun hazırladığı sergi, küresel bir çağda sanatın kolektif hafızanın inşasındaki rolünü ele alırken; film programı, kolektif hafızadan yola çıkarak çözümden düğüme, belgeleme pratiğinden yaratıcılığa uzanan 9 deneysel filme yer veriyor. Ünlü İranlı şair Forough Farrokhzad’ın (Füruğ Ferruhzad) tek filmi Ev Karadır, restore edilmiş kopyasıyla Türkiye’de ilk kez Pera Film izleyicisiyle buluşuyor. Video sanatçısı Bill Viola, deneyimin algısal ve bilişsel yapılarını aşma arzusuna hitap eden Hafıza Yüzeyleri ve Zihinsel Dualar adlı video serisi ile; Amerikalı bağımsız yönetmen ve yapımcı Ephraim Asili ise Afrika diasporasını mercek altına alan beş filmlik serisi Diaspora Süiti ile programda yer alıyor.
Şiir gibi bir belgesel
İran’ın protest şairi Forugh Farrokhzad’ın imzasını taşıyan Ev Karadır, İran Yeni Dalga sinemasının öncülerinden sayılıyor. Türünün ilklerinden olan bu kısa belgesel, Baba Baghi isimli küçük bir köydeki cüzzamlı kolonisi sakinlerinin gündelik hayatlarını beyaz perdeye taşıyor. Farrokhzad’ın İncil ve Kur’an-ı Kerim’den alıntıları kendi şiirleriyle harmanladığı Ev Karadır, birbirini izleyen, güçlü siyah-beyaz kareler ile deforme olmuş bedenleri kendi güzellikleriyle gözler önüne seriyor. Türkiye’de ilk defa restore edilmiş kopyasıyla gösterilen belgesel, köy sakinlerinin gündelik hayatlarının bir parçası haline gelen acıları, umutsuzlukları, samimiyeti ve mutlulukları Farrokhzad’ın şairane anlatımıyla seyirciyle buluşuyor.
İnsan deneyimine farklı bir bakış
Video sanatının öncülerinden Bill Viola, doğum, ölüm, bilinç gibi temel insan deneyimlerini araştıran çalışmalarıyla tanınıyor. Yönetmen, bu deneyimin algısal ve bilişsel yapısını aşma arzusuna hitap eden üç çalışmasını Hafıza Yüzeyleri ve Zihinsel Dualar isimli deneysel video serisinde bir araya getiriyor. Bu çalışmalardan Yaşam Çarkı gerçekliğin paralel doğası yani “uzayda birbirinden ayrı noktalarda gerçekleşen eşzamanlı olaylar”a odaklanırken, Kadir Gecesinden Sonraki Sabah, Kur’an-ı Kerim’de geçen, meleklerin Allah’ın kelamını müritlerine aktarmak için cennetten inmesini konu alıyor. Bir güvenin fototropik görme yetisine odaklanan Tatlı Işık ise ışığın baştan çıkarıcı etkisini vurguluyor.
Afrika diasporası mercek altında
Çalışmalarıyla uluslararası film festivallerinin ve sanat kurumlarının gösterim programlarında yer alan Ephraim Asili, Diaspora Süiti adlı beş filmlik serisinde Afrika diasporasını hem kişisel hem de küresel ölçekte mercek altına alıyor. Afrika diasporasında önemli yer tutan çeşitli bölgelerde çekilen ve yedi yılda tamamlanan film serisi, ortak bir coğrafi ve tarihi kökenin izini sürerken, ekrana taşıdığı manzaralarla çözümden düğüme, belgeleme pratiğinden yaratıcılığa uzanan bir yol çiziyor. Serinin ilk filmi Sahte Yollar, Harlem sokaklarında gezinen bir adam ile Etiyopya’nın şehir ve köylerindeki günlük yaşam arasında mekik dokuyor. Kişisel deneyim ve kolektif tarih ilişkisini araştıran American Hunger’da Amerikan fantezileri Afrikalıların gerçekleriyle karşı karşıya geliyor. Afrika diasporasının uluslararası kalesi Harlem ile Batı yarımkürede köleliği yasaklayan son şehir olan Salvador’da çekilen Binlercesi Gitti, ABD ve Brezilya’daki bu iki şehir arasında paralellikler kuruyor. Kindah, New York eyaletinin Hudson şehri ile İngiliz koloniciliğine karşı isyan eden kölelerin çabalarıyla bağımsızlığını kazanan Jamaika şehri Accompong’da geçiyor. Serinin son filmi Akışkan Sınırlar ise yönetmenin Afrika diasporasıyla olan bireysel ilişkisini irdeliyor.
Kayıp Sayfalar Anıtı programı, 21 Şubat – 7 Mart tarihleri arasında film.peramuzesi.org.tr adresinde çevrimiçi olarak yayınlanacak ve sadece Türkiye’deki izleyiciler tarafından izlenebilecek. Yasal düzenlemeler gereği, aksi belirtilmediği sürece tüm gösterimler +18 uygulamasına tabidir.
Kayıp Sayfalar Anıtı
21 Şubat – 7 Mart 2022
Ev Karadır
The House is Black
Yönetmen: Forough Farrokhzad
İran, 1962, 20′, HDD, siyah-beyaz
Farsça; Türkçe altyazılı
İranlı şair Forough Farrokhzad’ın imzasını taşıyan tek film olan bu kısa belgesel, deneme film türünün ilklerinden olmanın yanı sıra, İran Yeni Dalga sinemasının da öncülerinden sayılıyor. Ev Karadır, küçük bir köy olan Baba Baghi cüzzamlı kolonisi sakinlerinin gündelik hayatını beyaz perdeye taşıyor. Pazara gidiyorlar, yemek yiyorlar, örgü örüyorlar, sigara içiyorlar ve masa oyunları oynuyorlar. Bu sırada çocuklar da okula gitmeye devam ediyor. Bazıları hastalıktan gözle görülür şekilde etkilenirken, diğerleriyse sağlıklı görünüyor (en azından şimdilik). Farrokhzad’ın şairane anlatımıyla seyirciyle buluşan bu filmde yönetmen, İncil ve Kur’an-ı Kerim’den yaptığı alıntıları kendi şiiriyle harmanlıyor. Birbirini izleyen, güçlü siyah-beyaz kareler, deforme olmuş bedenleri kendi güzellikleriyle gözler önüne seriyor ve her günün birer parçası olan acıları, umutsuzlukları, samimiyeti ve mutlulukları son derece insani bir belgeselde bir araya getiriyor.
Hafıza Yüzeyleri ve Zihinsel Dualar
Memory Surfaces and Mental Prayers
Yönetmen: Bill Viola
ABD, 1977, 29′, HDD, renkli
İngilizce; Türkçe altyazılı
Hafıza Yüzeyleri ve Zihinsel Dualar adlı seri, deneyimin algısal ve bilişsel yapılarını aşma arzusuna hitap eden çalışmaların bir toplamı olma niteliği taşıyor. Viola, Yaşam Çarkı’nı gerçekliğin paralel doğası, yani “uzayda birbirinden ayrı noktalarda gerçekleşen eşzamanlı olaylar” kavramıyla ilgili olarak tanımlıyor. Kadir Gecesinden Sonraki Sabah, Kur’an-ı Kerim’de geçen, meleklerin Allah’ın kelamını müritlere aktarmak için cennetten inmesi olayını konu alıyor. Simüle edilmiş bir yakınlaştırma efekti yaratmak üzere önceden belirlenmiş bir yol boyunca hareket eden bir kamera kullanılan Tatlı Işık, bir güvenin fototropik görme yetisine odaklanarak ışığın baştan çıkarıcı etkisini vurguluyor.
Diaspora Süiti
The Diaspora Suite
Yönetmen: Ephraim Asili
Etiyopya, Gana, Brezilya, Jamaika, Kanada, ABD, 2011-2017, 77′, HDD, renkli, siyah-beyaz
İngilizce; Türkçe altyazılı
Ephraim Asili’nin beş filmlik serisi Diaspora Süiti, Afrika diasporasını hem kişisel hem de küresel ölçekte mercek altına alıyor. Çekimi toplamda yedi yılı bulan serideki her film, Amerika dahil dünya çapında her biri Afrika diasporasında önemli yer tutan çeşitli bölgelerde çekilmiş görüntülerin kurgusu etrafında dönen benzersiz bir ritme sahip. Ortak bir coğrafi ve tarihi kökenin izini süren Diaspora Süiti, ekrana taşıdığı manzaralarla çözümden düğüme, belgeleme pratiğinden yaratıcılığa uzanan bir yol çiziyor.
Sahte Yollar, bir yönetmenin birinci ağızdan aktardığı deneyimleri, Harlem sokaklarında gezinen bir adam ve Etiyopya’nın şehir ve köylerindeki günlük yaşam arasında mekik dokuyor.
American Hunger, kişisel deneyim ve kolektif tarihler arasındaki ilişkiyi araştırıyor. Amerikan fantezileri Afrikalıların gerçekleriyle karşı karşıya geliyor.
Brezilya’nın Salvador şehri (Batı yarımkürede köleliği yasaklayan son şehir) ile New York eyaletindeki Harlem bölgesinde (Afrika diasporasının uluslararası kalesi) geçen Binlercesi Gitti, bir yaz günü öğleden sonra bu iki şehrin sokakları arasında paralellikler kuruyor.
Kindah, New York eyaletindeki Hudson şehri ile Jamaika’nın Accompong şehrinde çekildi. Accompong, isyan eden kölelerin ve onların soyundan gelenlerin, İngilizlerle uzun süren savaşı sonucunda imzalanan anlaşmayla 1739 yılında kuruldu.
Akışkan Sınırlar ise Asili’nin Afrika diasporasıyla olan bireysel ilişkisini irdelediği Diaspora Süiti adlı serinin beşinci ve son filmi.
