İstanbul Film Festivali‘nde gösterilen Köln 75, caz müzisyeni Keith Jarrett’ın Köln konserinin, 18 yaşındaki Vera Brandes tarafından nasıl organize edildiğini anlatıyor. Film, yer yer dördüncü duvarı yıkması ve eklektik kurguyla kurduğu hikayesiyle seyirciyi adeta bir deneysel caz dinletisindeymiş gibi hissettiriyor.
Bizimkisi (İmkansız) Bir Caz Hikayesi
Köln 75, İsrail kökenli Amerikalı yönetmen Ido Fluk’un üçüncü uzun metraj filmi olma özelliğine sahip. Film, özgüveni oldukça yüksek ve gençliğin verdiği coşkuyla kuralları yıkan Vera Brandes’in (Mala Emde), bir dondurmacıda Ronnie Scott’u dinlemesiyle başlıyor. Bir cazcının dondurmacıya layık görülmesini kendine konduramayan Vera, Scott’a kapsamlı bir konser organize etmeyi teklif eder. Ailesinin beklentileriyle zıt düşen Vera, kendisine atanacak meslek ve cinsiyet rollerinden azade bir şekilde caz tutkusunu profesyonelliğe döker. Kendi parasını kazanır. Akabinde Berlin’de ilk kez dinlediği Keith Jarrett’a (John Magaro) hayran kalır. Öyle tesirinde kalır ki, Jarrett’ın Köln’deki konserini organize etmek ister. Ancak önünde engeller vardır: Jarrett’ın müzik ve hayat karşısındaki yabancılaşması, Vera’nın bir kadın ve genç olarak kurumlar tarafından ciddiye alınmaması. Lakin, Vera arkadaşlarının desteği ve yüksek ikna kabiliyeti sayesinde bu engelleri aşacaktır. Tarihi önem kazanan, tüm zamanların en çok satan solo caz albümüne kaynaklık edecek konserin mimarlarından sayılacaktır.
Film, akışkan ve konvansiyonel olmayan bir anlatım benimsiyor. Vera’nın otoriteyle çatışması ve tuttuğunu koparan yapısı Emde tarafından başarıyla canlandırılıyor. Magaro’nun melankolik, yabancılaşmış ve elini eteğini çekmek isteyen Jarrett’ı da biyografi filmleri içerisinde katmanlı oyunculuklardan biri olarak yerini alıyor. Ancak yer yer Vera’nın engelleri gerçekçi olamayacak şekilde çabuk aşması filmi sorgulanır kılıyor. Vera’nın konseri organize etme sürecinde karşılaştığı zorlukları sündürülerek anlatılabilirmiş. Yine de engeller üstünkörü olmasa da çarçabuk bir şekilde anlatılsa da film, kendi ritmini korumayı başarıyor. Neticede film, tüm imkansızlıklara rağmen insanın kendine güvenip tüm kaynaklarını belirli bir hedefe doğru adaması gerektiği mesajını içeriyor.
Caza ve Jarrett’a Saygı Duruşu
Film, gerek Vera’nın seyirciyle kurduğu ilişki gerek diagetic olarak varlığı sorgulanan gazetecinin anlatıcı kimliğine bürünmesiyle dördüncü duvarı sürekli yıkıyor. Böylece seyircinin izlediklerinin tarihi bir belge üzerine kurulu bir kurmaca izledikleri hatırlatılıyor. Görüntü yönetmeni Jens Harant, Köln’ü sıcak renklerde resmederken Keith Jarrett’ın yolculuğunu soluk ve mavimtrak renklerle resmediyor. Esasında Vera ve Keith arasındaki zıtlık bu şekilde vücut bulmuş oluyor. Anja Siemens’in eklektik kurgusu, Jarrett’ın doğaçlama piyano virtüözlüğüyle uyum içinde ilerleyerek seyirciyi hem alışıldık kurgu ritminin dışına çıkarıyor .
Ayrıca film, caz müziğine yönelik önyargıları da sarsan ve seyirciyi caz müziği konusunda bilgilendirici bir yapıya da sahip. 1970’ler gençliğinin rock müzikle ilişkilendirilmesine rağmen Vera’nın, kendi içinde dallanıp budaklanan caz müziğinin engin sularına kendisini teslim ettiğini görüyoruz. Arşiv dokümanlarıyla desteklenen film 1970’ler Almanya’sının caz ortamını sunması da filmi oldukça heyecanlı kılıyor. Bir yandan anlatıcı rolüne sahip müzik yazarının caz müziği terimlerini anlatması genel anlatı içerisinde seyirciyi eğiten nefes molaları işlevini görüyor. Filmde, Jarrett’ın Köln Konseri’nin müziklerinin kullanılmaması seyirciyi film sonrasında albümü dinlemeye teşvik etmesi bakımından akıllıca bir seçim haline geliyor. Nihayetinde sınırlı kaynaklarla ve kırık bir prova piyanosuyla Vera ve Keith, imkansızın melodisini yazıyorlar. Köln 75, mühür konsere bir saygı duruşu niteliği kazanan bir film. Aynı zamanda son senelerde çekilmiş nitelikli, konvansiyonelin dışında bir anlatı sunan biyografi filmlerinin arasında yerini alıyor.
Köln 75 filmini festival kapsamında 17 Nisan saat 19.00’da Paribu Cineverse Nautilus’ta izleyebilirsiniz. Ayrıca, filmin fragmanı ve Jarrett’ın mühür albümüne de aşağıdan ulaşabilirsiniz.
